Casarsa

Casarsa della Delizia, via Risorgimento: il monumento ai caduti e la Chiesa di Santa Croce e Beata Vergine del Rosario

[blockquote author=”Pier Paolo Pasolini” link=”” target=”_blank”] Ta la riva destra dal Tajamint, a sinc chilometros da l’aga, – che, tra li muntagnis e il mar, a è rivada uchi tal mies dal so cori, – a è par cas nassuda, forsi in antichissim timp, Ciasarsa. La campagna, dulà che chistis fumulis ciasis a si strensin sensa armonia intor da la glisia, e che cortis nulin tant di ledan [e di tiera] e di fen, a no [si disarès] pol essi dita biela. Morars, in granda quantitat, e vignis tai ( ) dai ciamps. Il [gra] frumint, la siala, e, massima, il granturc, a cressin abbundans, tai pissui ciamps, separas da un gran numer di rojs, rogiutis, fossals. Di Fevrar, che nissuna fueia a fa ombrena, la campagna a par infinida – coma ta li nos di luna –; [e] a riva fin dongia li muntagnis, e, ai pes di chistis; si iodin, coma filis di perlutis, i paesus dal Friul. Li aghis a corin plenis [di] e sglonfis, cun rumour. A tasin, inveci, di Estat. Alora li acassis, li saginis, li i tiglios, a son [plens] cuviars di fuejs; popolas da una quantitàt infinida di usielus in ciantu, a scundin la visual; il granturc al è alt e madur; i paesus, platas davour boscus, rojs e ciamps, a vivi cadaun na so vita [in apparensa misteriosa] antica c’a par misteriosa, cul sighess da li sos feminis, e i ciars che van e cha vegnin, col pacific ciaminà dai bous. [/blockquote]

Quoting Pier Paolo Pasolini’s words, let’s start the journey trough the maternal town of the poet. The house described by the poet doesn’t exist any more. We can find some “case color del fumo” around the church but now they are different: the walls are coloured, the yards don’t smell of manure any more because the rural nature has changed significantly over the years. The town has become a dynamic and lively centre, more and more in line with the times. Regardless, its natural and thousand-year-old agricultural vocation is still present today but it has changed with the arrival of the technologies and the modernity in this field.

Ciasarsa

[blockquote author=”Pier Paolo Pasolini” link=”” target=”_blank”]Ciasarsa a par messa propri tal mies di ducis chistus paesus. Coma tal centri di una circonferenza i ragios, tantis stradutis la lein a chei. Lunc il cors da Tajamint, par la strada di Spilumberg, vers li montagnis, eco Valvason. Antic pais, scur, cun biela e palida zent. Li ciasis vecis e tristis a an dutis i portics, pissuis e scurs. In mies, il castel, abitàt adess da puora zent, col fossal plen di erbatis. Pasin in mies a li plassutis, e aghis vierdis e vecis, ca passin ca e la, in stres canals tra li ciasis. Da Valvason, i jodin scuminsia il giru, che, avint par centri Ciàsarsa, al finiss, n’altra volta dòngia l’aga, a San Vit: e subit diciu chistis paesus a an la so strada ca li leia al nustri pais. […] Il pais a si stend da Nord a sud perpendicular al stradon asfaltat ch’al mena a Udin, che, con na dopla curva a passa propit in miès da li dos plassis pi importans dal pais. Vignint da Udin si incuntra prima la plassa de la Bandiera, largia e grisa, e po, davour dal stradon asfaltat, si riva a la plassa dal Munisippi, dulà ca è ancia la Glisia, il monumint, la ciasa dai cons; il stradon, tajand il borc Pordenon, al va, propri, vers Pordenon e Venesia; il borc Pordenon a è un’unica strada, largia, cu lis ciasis vecis, grisis, stretis fracadis. Ma, se, rivàs alla plassa dal Munisipi, inveci di zi in devant, si va su a destra, si rivarà tal borc Valvason, ta la strada, appunt, ca va a chel pais. Il Borc al è puaret e scur, cun li ciasis forsi, pi vecis dal pais. Pi di là si va encia al cimiteri nouf. Fasin encia-mo un dusint pass in davour, vers Udin, e prima di rivà al Municipi, a si jodeva na strada cha va in so, encia ic, vers Pordenon: chiustu a è il Borc Segluzza, dula ca son la Lataria e il Forno. Sind enciamò indavour si tornarà ta la plassa da la Bandiera; ulì, ad angul ret cul stradon, e è una strada, «Via Roma», ca ni puartarà a la Stasion, l’Alberc “Leon d’Oro”, la ciasa dai feroviers. Da chistu piassal a si va – passant la ferovia – vers San Zuan. Pi in bas una straduta a va al Dopolavoro, al Cine. Tra la piassa da la Bandiera e il piassal da la Stasion, una strada squasi di ciampagna, a puarta vers la Glisiuta, – na vecia capela – li Scuelis, la Canonica. Prima di entra tal pais da la part di Udin i erin passas dongia il Borc da li Agussis, il pi grazious, vert e rustic di Ciasarsa, cun salici e aghis.[/blockquote]

If we look at the map, we can easily understand that our municipality is made up of 2 communities divided by the state highway n°13 called “Pontebbana” and the railway that links Venetia to Udine. Casarsa is located in the north side, while the community of San Giovanni develops southern.

[blockquote author=”Pier Paolo Pasolini” link=”” target=”_blank”]San Zuan a è il fradi di Ciasarsa, – lontan nencia mill metros -; e, coma sempri, i doi paìs a son plens di gelosiis e di rancour. A si parla di antichis barufis fra i nustris omps e chei. A si cianta enciamò – e, sensa dubi al timp ch’jo i eri frut – Venesia biela, Ciasarsa so sour, San Vit un flour, San Zuan un cagadour. Ma jô ricuardi li barufis tra di nu putelus. Finidis li sassadis “Turc” nu i sigavin, Baludars, baludars, rispondevin.[/blockquote]